US NAVY
SBC HELLDIVER GUNNER
BOMBING SQUADRON 15 (VB-15)
Ο Ανθυποπλοίαρχος Will Bailey και ο πολυβολητής του, ARM3c Ανδρέας Γκότσης, επιθεωρούν τις ζημιές στο Helldiver τους και συνειδητοποιούν πόσο τυχεροί ήταν που το ιαπωνικό βλήμα δεν απέκοψε ολόκληρη την έλικα. Στην φωτογραφία εισαγωγής, τα στελέχη υπαξιωματικών πληρωμάτων αέρος της VB-15 ποζάρουν στο Puunene, Maui, Χαβάη, τον Απρίλιο του 1944. Ο Αndrew Gotsis διακρίνεται σχεδόν κάτω από την εισαγωγή αέρα, δεύτερη σειρά, 13ος από τα αριστερά ή τα δεξιά. To πορτρέτο ακριβώς από πάνω εξήχθη από αυτή την ομαδική φωτογραφία. (All by Steve Whitby)
Το Αεροσκάφος #8, με πιλότο τον Ανθυποπλοίαρχο Will Bailey και οπίσθιο πολυβολητή τον Andrew Gotsis, τροχοδρομεί προς τα εμπρός για να ασφαλιστεί με σφήνες. Διακρίνεται η απουσία του καλύμματος της έλικας (prop spinner), το οποίο εκτοξεύθηκε από πυρά αντιαεροπορικών κατά τη διάρκεια της κάθετης εφόρμησή τους στον στόχο στο νησί Μάρκους (Marcus Island). (Steve Whitby).
Ο Andrew Peter Gotsis γεννήθηκε στις 16 Ιουλίου 1924 από Έλληνες μετανάστες γονείς στο Σπρίνγκφιλντ της Μασαχουσέτης. Μεγάλωσε σε μια ευσεβή ελληνορθόδοξη οικογένεια, μιλούσε άπταιστα ελληνικά και αγγλικά, και είχε στενούς δεσμούς με την ελληνική κοινότητα. Ο πατέρας του, Περικλής Γκότσης (γεννημένος στις 5 Ιουλίου 1886), μετανάστευσε στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1906. Βετεράνος του Αμερικανικού Στρατού στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, εργάστηκε αργότερα ως κουρέας στο Σπρίνγκφιλντ και υπήρξε σεβαστό μέλος της τοπικής ελληνοαμερικανικής κοινότητας. Η μητέρα του, Σταυρούλα Ανδρέου (1900–1977), μετανάστευσε επίσης στις αρχές του 20ού αιώνα και διακρινόταν για τη δραστήρια συμμετοχή της στον Ελληνορθόδοξο Ναό της Μνήμης στο Σπρίνγκφιλντ, υπηρετώντας ως μητρική φιγούρα τόσο στη θρησκευτική όσο και στην πολιτιστική ζωή. Μαζί, οι γονείς του Andrew διέσωσαν τη γλώσσα, τα έθιμα και τις παραδόσεις της πατρίδας τους, ενώ παράλληλα ενσωματώθηκαν πλήρως στην αμερικανική κοινωνία. Ο Andrew και ο μεγαλύτερος αδελφός του, Fabian Peter Gotsis (1922–2005), ο οποίος επίσης υπηρέτησε στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ενσάρκωναν τις πατριωτικές αξίες που τους ενέπνευσαν οι μετανάστες γονείς τους. Ο Andrew αποφοίτησε από το Τεχνικό Λύκειο του Σπρίνγκφιλντ ως μηχανικός και κατατάχθηκε στο Αμερικανικό Ναυτικό κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Εντάχθηκε στο πρόγραμμα της Ναυτικής Αεροπορίας και εκπαιδεύτηκε ως Τηλεγραφητής Αεροπορίας Τρίτης Τάξης (ARM3c). Αργότερα προήχθη σε ARM1c και τοποθετήθηκε στη Μοίρα Βομβαρδισμού 15 (VB-15), την Μοίρα κάθετης εφόρμησης της Αεροπορικής Πτέρυγας 15, επιχειρώντας από το αεροπλανοφόρο USS Essex (CV-9) κατά τη διάρκεια των εκστρατειών στον Ειρηνικό το 1944. Ως πολυβολητής και ασυρματιστής στο διθέσιο Curtiss SB2C Helldiver, ο Gotsis συμμετείχε σε 31 επιβεβαιωμένες πολεμικές αποστολές εναντίον ισχυρά οχυρωμένων ιαπωνικών θέσεων στις Μαριάνες, στη Θάλασσα των Φιλιππίνων και στα Νησιά Ρίουκιου. Μία από τις πιο δραματικές αποστολές του έλαβε χώρα κατά την επίθεση στο νησί Μάρκους (Marcus Island), στις 19–20 Μαΐου 1944. Ως μέλος μιας μεγάλης δύναμης εφόρμησης από τη Δύναμη Κρούσης 58 (Task Force 58), τα Helldiver της VB-15 έλαβαν εντολή να βομβαρδίσουν ιαπωνικά οχυρά και διαδρόμους απογείωσης. Ο Αndrew πέταξε με πιλότο τον Ανθυποπλοίαρχο Will Bailey στο Helldiver #8. Κατά τη διάρκεια της κάθετης εφόρμησης υπό γωνία 70 μοιρών από ύψος 10.000 ποδών, το αεροσκάφος τους επλήγη από σφοδρά πυρά αντιαεροπορικών. Ένα βλήμα αφαίρεσε το καπάκι της έλικας – ένα εξαιρετικά επικίνδυνο περιστατικό που θα μπορούσε να καταστρέψει τον κινητήρα. Παρά τη ζημιά, ο Bailey και ο Gotsis ολοκλήρωσαν την προσβολή και κατόρθωσαν να επιστρέψουν στο USS Essex. Μια πλέον εμβληματική φωτογραφία από το αρχείο της μοίρας VB-15 απεικονίζει τους δύο άνδρες στο κατάστρωμα του Essex, να επιθεωρούν την εκτεθειμένη πλήμνη της έλικας. Ο Gotsis στέκεται δίπλα στον Bailey, και οι δύο ορατά συγκλονισμένοι αλλά σώοι. Το περιστατικό αποτέλεσε ένα από τα πρώτα σοβαρά παραλίγο δυστυχήματα που τεκμηριώθηκαν για τη Mοίρα. Μια συγκλονιστική αφήγηση πρώτου προσώπου δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Springfield Daily News στις 7 Φεβρουαρίου 1945, όπου ο Γκότσης περιέγραψε έντονα τις αποστολές του:
«Κατεβήκαμε σε αυτές τις εφορμήσεις σε λιγότερο από 20 δευτερόλεπτα από τα 10.000 πόδια… Άκουγες τα αντιαεροπορικά να σκάνε παντού γύρω σου. Ένα βλήμα χτύπησε το καπάκι της έλικας στο Marcus Island — αλλά επιστρέψαμε… Ξεχνάς τα πάντα — είσαι πολύ απασχολημένος παρακολουθώντας για μαχητικά και αντιαεροπορικά.»
Θυμόταν αποστολές πάνω από Σαϊπάν, Γκουάμ και τις Φιλιππίνες, όπου κατά την επίθεση στη Λέιτε είδε:
«Δύο μεγάλα δεξαμενόπλοια και ένα αντιτορπιλικό να φλέγονται.»
Μέχρι το τέλος της αποστολής της στα τέλη του 1944, η Αir Group 15 —συμπεριλαμβανομένης της Μοίρας Βομβαρδισμού 15 (VB-15)— είχε συγκεντρώσει ένα από τα πιο εντυπωσιακά πολεμικά ρεκόρ του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ, η CVG-15 πιστώνεται με την καταστροφή άνω των 300 εχθρικών αεροσκαφών στον αέρα, περισσότερων από 400 στο έδαφος, καθώς και τη βύθιση περισσότερων από 70 πλοίων. Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και του φθινοπώρου του 1944, η VB-15 συμμετείχε σε συνεχείς επιχειρήσεις στον Ειρηνικό, πλήττοντας στόχους στις Φιλιππίνες, την Οκινάουα και τη Φορμόζα (Ταϊβάν). Στη Ναυμαχία του Κόλπου του Λέιτε τον Οκτώβριο, η μοίρα συνέβαλε στην εξουδετέρωση και καταστροφή σημαντικών ιαπωνικών πολεμικών πλοίων, συμπεριλαμβανομένων επιθέσεων στο θωρηκτό Musashi. Παρά τη φήμη του Helldiver ως δύσκολου αεροσκάφους στον χειρισμό, τα πληρώματα της VB-15 το αξιοποίησαν με εξαιρετική αποτελεσματικότητα σε κατακόρυφες επιθέσεις εναντίον βαριά οχυρωμένων στόχων. Για την εξαιρετική της δράση, η VB-15 έλαβε πολλές τιμητικές διακρίσεις, ενώ πολλοί από τους πιλότους και τους πολυβολητές της —συμπεριλαμβανομένων υπαξιωματικών ασυρματιστών όπως ο ARM2c Αndrew Gotsis— επέστρεψαν ως παρασημοφορημένοι βετεράνοι.Η εφημερίδα Springfield Republican της 9ης Ιουνίου 1945 ανέφερε την προαγωγή του σε ARM2c και αναγνώρισε τις «31 αποστολές στον Ειρηνικό», ενώ η Morning Union (11 Ιουνίου 1945) απαρίθμησε τις διακρίσεις του και επιβεβαίωσε την επιστροφή του στη ναυτική βάση Quonset Point NAS. Για την εξαιρετική του ανδρεία, ο Γκότσης τιμήθηκε με τον Διακεκριμένο Σταυρό Πτήσης (Distinguished Flying Cross), το Μετάλλιο Αεροπορίας (Air Medal), την Προεδρική Μονάδα Εύφημης Μνείας (υπογεγραμμένη από τον Πρόεδρο Χάρι Σ. Τρούμαν), την διεμβολή Εκστρατείας Ασίας–Ειρηνικού με επτά αστέρια και το Μετάλλιο Απελευθέρωσης των Φιλιππίνων με δύο αστέρια.
Μετά τον πόλεμο, ο Ανδρέας επέστρεψε στο Σπρίνγκφιλντ και παρέμεινε ενεργό μέλος της Ελληνορθόδοξης Εκκλησίας. Στις 16 Σεπτεμβρίου 1945, παντρεύτηκε την Kaleope “Callie” Moropoulos, κόρη του Stanley C. Moropoulos, σε μια τελετή στον Ελληνορθόδοξο Ναό της Μνήμης στο Σπρίνγκφιλντ, η οποία καλύφθηκε από τον τοπικό τύπο. Αργότερα εγκαταστάθηκε στη Φλόριντα, αλλά διατήρησε τους δεσμούς του με την ελληνική κοινότητα. Σε αναγνώριση της προσφοράς του στην Εκκλησία, τιμήθηκε ως Άρχων του Τάγματος του Αγίου Ανδρέα από το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως – μία από τις υψηλότερες τιμές που αποδίδονται σε λαϊκούς πιστούς της Ορθοδοξίας. Ο γιος του, Dr. Perry A. Gotsis, επιβεβαίωσε πολλές από αυτές τις λεπτομέρειες σε επιστολή του προς τον Δημήτρη Βασιλόπουλο, συμπεριλαμβανομένων των μεταλλίων του Ανδρέα, των πολεμικών του αποστολών και των θρησκευτικών του τιμών. Στις 20 Απριλίου 1989, ο Andrew Peter Gotsis απεβίωσε σε ηλικία 64 ετών. Είχαν προαποβιώσει οι γονείς του, Περικλής και Σταυρούλα, και άφησε πίσω του τη σύζυγό του Callieκαι τον γιο τους Perry. Η κληρονομιά του — ως ήρωας του Ειρηνικού και πιστός υπηρέτης της Ορθόδοξης πίστης — εξακολουθεί να εμπνέει τόσο την ελληνοαμερικανική κοινότητα όσο και τους ιστορικούς του ναυτικού. Η πολεμική φωτογραφία του δίπλα στο πληγωμένο Helldiver παραμένει ένα διαχρονικό σύμβολο θάρρους, επιβίωσης και προσφοράς.
Το "White 8" ήταν ένα από τα Curtiss SB2C Helldiver που χρησιμοποιούσε η Μοίρα Βομβαρδισμού 15 (VB-15) κατά τη διάρκεια της πολεμικής της θητείας στον Ειρηνικό το 1944, επιχειρώντας από το αεροπλανοφόρο USS Essex (CV-9). Στο αεροσκάφος αυτό, ο τηλεγραφητής–πολυβολητής ARM2c Andrew Gotsis επάνδρωνε τη θέση του πολυβολητή κατά τη διάρκεια σφοδρών αποστολών κάθετης εφόρμησης εναντίον ιαπωνικών στόχων, συμπεριλαμβανομένου του ισχυρά οχυρωμένου νησιού Μάρκους (Marcus Island). Σε ένα από τα πλέον δραματικά επεισόδια της Μοίρας, ο Gotsis και ο πιλότος του επιτέθηκαν κατακόρυφα από τα 10.000 πόδια, σε εφόρμηση που διήρκεσε λιγότερο από 20 δευτερόλεπτα — μια συνηθισμένη τακτική των πληρωμάτων Helldiver για μέγιστη ακρίβεια στην προσβολή και ελαχιστοποίηση της έκθεσης σε αντιαεροπορικά πυρά. «Άκουγες τα αντιαεροπορικά να σκάνε παντού γύρω μας», θυμόταν αργότερα ο Gotsis. «Ένα βλήμα χτύπησε το καπάκι της έλικας στο Marcus Island — αλλά επιστρέψαμε». Παρά τη σοβαρή ζημιά από τα πυρά, κατάφεραν να επιστρέψουν με ασφάλεια στο αεροπλανοφόρο — απόδειξη της επιμονής του πληρώματος και της αντοχής του Helldiver. Γνωστό με το παρατσούκλι «Το Κτήνος» (The Beast) από τα πληρώματα του, λόγω της δύσκολης συμπεριφοράς του στον χειρισμό, το Helldiver αποδείχθηκε τελικά ένα πανίσχυρο επιθετικό αεροσκάφος στα χέρια έμπειρων αεροπόρων. Οι πιλότοι και πολυβολητές της VB-15 πέταξαν το SB2C σε επιθετικές αποστολές κάθετης εφόρμησης και υποστήριξης εδάφους κατά τη διάρκεια μεγάλων επιχειρήσεων στον Ειρηνικό — με προσβολές εναντίον στόχων στις Μαριάνες, τις Φιλιππίνες και τα Ιαπωνικά Νησιά. Εξοπλισμένο με πυροβόλο των 20 χιλιοστών και δυνατότητα μεταφοράς βόμβας 1.000 λιβρών στον εσωτερικό βομβοστάσιο, το Helldiver έδωσε στην VB-15 την ισχύ που χρειαζόταν για να πλήξει με καταστροφική ακρίβεια εχθρικά πλοία, αεροδρόμια και οχυρώσεις. Παρά την αρχική κριτική που δέχθηκε το αεροσκάφος, οι άνδρες της VB-15 το χρησιμοποίησαν με εξαιρετική αποτελεσματικότητα στις ταχύτατες και συχνά θανάσιμες εναέριες μάχες του 1944. (Copyright Gaetan Marie)
Το 2019 είχαμε την τιμή να συναντήσουμε τον γιο του Αndrew, Perry Gotsis, στην Αθήνα, κατά τη διάρκεια μιας από τις επισκέψεις του στην Ελλάδα. Για τη συνάντηση αυτή, ο συνεργάτης και καλλιτέχνης της ομάδας μας, Γιώργος Μόρης, ετοίμασε έναν μικρό πίνακα ως δώρο — ένα φόρο τιμής στον πατέρα του Perry, απεικονίζοντας τη στιγμή της πρώτης αποστολής του Andrew πάνω από το νησί Μάρκους, όπου το αεροσκάφος του είχε δεχθεί πλήγμα από τα ιαπωνικά αντιαεροπορικά (Authors Collection - Copyright George Moris).
Ο Andrew Gotsis στα τελευταία χρόνια της ζωής του, μαζί με τις τιμητικές του διακρίσεις: το Διακεκριμένο Σταυρό Πτήσης (Distinguished Flying Cross), το Μετάλλιο Αεροπορίας (Air Medal), καθώς και τον τίτλο του Άρχοντα του Τάγματος του Αγίου Ανδρέα, απονεμηθέντα από το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως. (Perry Gotsis)
Sources :
1. World War II exploits of Bombing Squadron 15 and the short life of ARM2c Stanley Nelson Whitby while flying from the USS Essex (CV-9) in 1944 by Steven R. Whitby
2. U.S. Navy Awards Record, Bureau of Naval Personnel. Confirmed Distinguished Flying Cross, Air Medal, and Presidential Unit Citation (issued to Air Group 15 and USS Essex personnel).
3. Springfield Daily News, “Local Sailors Back From Pacific Recount Thrills,” February 7, 1945.
4. Springfield Republican, “Springfield Man Cited for Pacific Missions,” June 9, 1945.
5. Morning Union, “Navy Veteran Home with Decorations,” June 11, 1945.
6. Perry Gotsis to Dimitris Vassilopoulos, multiple emails (June 2025 and December 2021). Personal correspondence confirming decorations, missions, and Greek Orthodox honors.
7. Springfield Marriage Announcements, 1945 press clippings (marriage of Andrew Gotsis and Callie Moropoulos).
8. U.S. Navy muster rolls, VB-15 squadron reports, and NAS Quonset Point demobilization orders, 1945.
9. Official Navy Awards citation (DFC and Air Medal), VB-15 service record.
10. Order of St. Andrew, Archon Registry (Archon Andrew P. Gotsis).
